مدیر گروه جنین‌شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه ابن‌سینا با اشاره به پروژه به‌نژادی گاومیش‌های ایرانی گفت: ۴۰ راس گاومیش ایتالیایی به ایران وارد کرده‌ایم. از طریق تولید هرچه بیشتر جنین‌های آزمایشگاهی از گاومیش‌های وارداتی ضمن تکثیر سریع‌تر آنها، در سال‌های آتی نیاز به واردات کره نیز به حداقل میزان ممکن رسیده و گام مثبتی در خصوص خودکفایی در زمینه تولیدات دامی بویژه کره برداشته خواهد شد.

در آستانه چهل و دومین سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی، دکتر ابوالفضل شیرازی، مدیر گروه جنین‌شناسی و آندرولوژی، و مجری پروژه کشوری تحول اصلاح نژاد دام در کشور پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی ابن‌سینای جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با ایسنا، را تشریح کرد.

دکتر ابوالفضل شیرازی درباره اهمیت امنیت غذایی در کشور توضیح داد: در خصوص تامین فراورده‌های لبنی مورد نیاز، بخش عمده‌ای از مصرف داخلی کره به وسیله واردات تامین می‌شود؛ بنابراین در کنار سایر فراورده‌های لبنی تولید داخلی این ماده غذایی از اهمیت فراوانی برخوردار است. در بین نژادهای مختلف گاو درصد چربی شیر نژاد «جرسی» بسیار قابل توجه بوده (حدود ۶ درصد) و ما در پژوهشگاه ابن‌سینا توانسته‌ایم با استفاده از فناوری تولید آزمایشگاهی جنین ضمن تکثیر هر چه سریع‌تر این نژاد نسبت به تولید آزمایشگاهی جنین‌های گاومیش نیز اقدام نماییم.

مدیر گروه جنین‌شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه ابن‌سینا ادامه داد: بر اساس فناوری‌های بومی‌سازی‌شده در پژوهشگاه و با استفاده از روش «اخذ سونوگرافیک تخمک» در فواصل زمانی یک تا دو هفته‌ای از گاومیش‌های ممتاز تخمک‌گیری به‌عمل آمده و در روند تولید آزمایشگاهی جنین با بهترین اسپرم گاومیش نر ایتالیایی، تخمک‌ها بارور و جنین‌های حاصله، منجمد شده‌اند. گرچه تولید مثل گاومیش‌ها فصلی است، اما در تجربه کاری به‌عمل آمده در پژوهشگاه در بخش قابل‌توجهی از فصل غیرتولیدمثلی نیز همچنان موفق به اخذ سونوگرافیک تخمک و تولید جنین از گاومیش‌های مورد نظر شده‌ایم. میزان آبستنی متعاقب انتقال جنین‌های تولیدشده در مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه به گاومیش‌های همزمان شده حدود ۵۰% می باشد.

دکتر ابوالفضل شیرازی با بیان اینکه به منظور اجرای پروژه به‌نژادی گاومیش‌های ایرانی، ۴۰ راس گاومیش ایتالیایی به ایران وارد کرده‌ایم، اظهار کرد: چربی شیر گاومیش‌های نژاد ایتالیایی (مدیترانه ای) حدود ۹ – ۸ درصد است. از این رو با استفاده از تکثیر هر چه سریع‌تر این نژاد با استفاده از فناوری‌های یادشده (OPU-IVP: Ovum pick up- In vitro production) از طریق تولید هرچه بیشتر جنین‌های آزمایشگاهی از گاومیش‌های وارداتی ضمن تکثیر سریع‌تر آنها، در سال‌های آتی نیاز به واردات کره نیز به حداقل میزان ممکن رسیده و گام مثبتی در خصوص خودکفایی در زمینه تولیدات دامی بویژه کره برداشته خواهد شد.

مدیر گروه جنین‌شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه ابن‌سینا با اشاره به اینکه گاومیش‌های ایرانی در نواحی مختلف کشور بویژه در نواحی شمالی و جنوبی مانند شهرهای ارومیه و نجف‌آباد استان اصفهان پراکنده بوده، تصریح کرد: مشخصه اصلی گاومیش‌های ایرانی، خلق و جوی نیمه‌وحشی آنها بوده، بطوریکه قابلیت صنعتی شدن پرورش آنها را کاهش می‌دهد. از طرفی میزان تولید شیر گاومیش‌های ایتالیایی وارداتی در یک دوره شیرواری بالای ۵/۲ -۳ تن با چربی بالای ۸ درصد است که در نژادهای بومی کشور کمتر، گاومیشی با چنین خصوصیاتی وجود دارد. در ادامه تلاش خواهد شد تا با به‌نژادی گاومیش‌های بومی و آمیخته‌گری برخی از آنها بتوان از آنها در مجموعه‌های صنعتی استفاده نمود.

دکتر ابوالفضل شیرازی با بیان اینکه نگهداری از گاومیش نسبت به گاو هلشتاین، نژاد غالب دامداری‌های ایران، مقرون به صرفه‌تر بوده، توضیح داد: هزینه خوراک و نگهداری گاومیش‌ها ارزان‌تر از گاو تمام شده؛ چرا که حساسیت کمتری نسبت به نوع و کیفیت علوفه و مواد غذایی دریافتی داشته ضمن اینکه دربرابر بسیاری از بیماری‌ها مقاوم‌تر هستند.

وی گفت: بخش قابل توجهی از نهاده‌های دامی، وارداتی بوده و با توجه به افزایش قیمت ارز، روز به روز گران‌تر می‌شوند. همچنین کاهش نزولات آسمانی سبب کاهش محصولات کشاورزی شده و در این شرایط، توجه به صنعت گاومیش‌داری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که با صرف هزینه نگهداری کمتر، شیر گران‌تری تولید می‌شود. قیمت شیر گاومیش به دلیل چربی بیشتر نسبت به هلشتاین حدود ۴۰ درصد گران‌تر است. گاومیش‌های مدیترانه‌ای (ایتالیایی) بیشترین شیر تولیدی با چربی بالا را دارند؛ این ویژگی، یک پتانسیل مناسب برای تولید پنیر موزارلا محسوب شده و از طرفی، گاومیش از ماندگاری بالاتر نسبت به گاو هولشتاین برخوردار است؛ بطوریکه گاو هلشتاین معمولا پس از ۴- ۳ شکم، از گله حذف می‌شود؛ اما گاومیش را می‌توان به راحتی تا شکم ۸ در گله نگهداری نمود.

دکتر ابوالفضل شیرازی خاطرنشان کرد: تمام این ویژگی‌ها دست به دست هم داده تا گاومیش به‌نژادی‌شده از ارزش‌افزوده بالاتری نسبت به گاو هلشتاین بر خوردار باشد، چرا که علی رغم تولید شیر کمتر، لیکن بدلیل تولید چربی بیش از ۵/۲ برابر و با صرف هزینه نگهداری کمتر، تولید آن از ارزش افزوده بالاتری برخوردار باشد.
وی با بیان اینکه مزرعه تحقیقاتی بایوفارم جهاد دانشگاهی اولین مرکز تولید جنین گاو و گاومیش در کشور است، گفت: پژوهشگاه ابن‌سینای جهاد دانشگاهی با همکاری سازمان اوقاف درصدد است که جنین‌های تولید شده گاو را به کشورهای استقلال‌یافته شوروی و روسیه صادر نماید. در همین راستا امید می‌رود با تولید جنین‌های شناسنامه‌دار و با کیفیت در گاومیش، دام هزاره سوم، بتوان جنین‌های تولیدشده و یا دانش‌فنی موجود را نیز به کشورهای همجوار صادر نمود.

دکتر ابوالفضل شیرازی با اشاره به شعار «جهاددانشگاهی، زیست‌بوم نوآوری نخبگان ایران» در چهل و دومین سالگرد این نهاد گفت: متاسفانه در غالب مراکز دانشگاهی علی رغم زحمات قابل تقدیر اساتید دانشگاهی، لیکن هدف آنها سوای از تدریس بیشتر درج مقاله در مجلات معتبر و ارتقای دانشگاهی از مرتبه استادیاری به دانشیاری و استادتمامی بوده و کاربرد عملی و تولید محصول با تکیه بر دانش و علم چندان مورد توجه نبوده است. خوشبختانه طی چند سال گذشته، رویکرد جهاد دانشگاهی تغییر کرده و استفاده کاربردی از دانش و تولید محصول برای استفاده در داخل و حتی خارج از کشور و حل مشکل در کانون توجه قرار گرفته است.

مدیر گروه جنین‌شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه ابن‌سینا تأکید کرد: در جهاد دانشگاهی تلاش عمده پژوهشگران با هدف کاربردی و محصول محور بودن تحقیقات غالبا در جهت رفع نیاز کشور بوده، اما به این نکته نیز می‌بایست توجه داشت که برای استمرار تولید و ارائه محصول با کیفیت و منطبق با دانش روز می‌بایست نسبت به انجام تحقیقات بنیادی نیز اهتمام ورزید. نکته آخر اینکه برای حفظ پویایی و استمرار حرکت علمی و کاربردی پژوهشگران جهاد دانشگاهی که بعضا از تلاشی مظاعف نسبت به اساتید دانشگاهی برخوردار هستند، می‌بایست نسبت به دریافتی آنها و همتراز کردن آن با حقوق اساتید مراکز دانشگاهی اقدام موثری صورت داد.