دکتر سیمین ظفردوست، عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا تأکید کرد: پژوهشگاه‌های جهاد دانشگاهی توانستند میان پزشکان و درمانگران و افرادی که به طور ویژه در زمینه علم فعالیت می‌کنند، ارتباط ایجاد کنند. تا زمانی که پزشک و محققی که در زمینه علم فعالیت می‌کند، نتوانند با هم ارتباط بگیرند، هیچگاه دستاوردهای آزمایشگاه نمی‌تواند وارد بالین و جامعه شود. پژوهشگاه‌های جهاد دانشگاهی، افرادی را که در زمینه درمان و علم فعالیت می‌کنند، کنار هم قرار داده و این افراد می‌توانند در کنار هم اتفاقات خوبی را رقم بزنند.

مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن‌سینا با همکاری مجرب‌ترین متخصصان، به‌روزترین تجهیزات و تکنیک‌ها و با پشتوانه دستاوردهای نوآورانه پژوهشگران پژوهشگاه علوم و فناوری‌های نوین زیستی جهاد دانشگاهی- ابن‌سینا، یکی از قطب‌های مهم درمان ناباروری در کشور و منطقه محسوب می‌شود.

این مرکز توانسته با ارائه خدمات تشخیصی و درمانی جامع در قالب ۸ کلینیک فوق‌تخصصی شامل درمان ناباروری؛ تشخیص و درمان سقط مکرر؛ روش‌های جایگزین در درمان ناباروری (اهدای تخمک، اهدای جنین و رحم جایگزین)؛ سلامت مادر، جنین و نوزاد (کنترل بارداری)؛ سلامت جنسی؛ دردهای لگنی، اندومتریوز و لاپاروسکوپی پیشرفته؛ سلول درمانی (و سلول‌های بنیادی خون قاعدگی)، پستان، تمام نیازهای درمانی زوج‌های نابارور را تأمین، و شادی داشتن فرزند را به هزاران خانواده‌های ایرانی هدیه کند.

در آستانه چهل و دومین سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی، دکتر سیمین ظفردوست، فلوشیپ ناباروری، مدیر کلینیک سلول‌درمانی و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با ایسنا، یکی از دستاوردهای مهم این پژوهشگاه در زمینه استفاده از سلول‌های بنیادی خون قاعدگی در درمان ناباروری را تشریح کرد

دکتر ظفردوست به کاربرد مهم سلول‌های بنیادی اشاره کرد و گفت: سلول‌های بنیادی، سلول‌هایی هستند که قدرت تمایز به انواع سلول‌ها را دارند. در گذشته تصور می‌شد که این سلول‌ها پس از تولد در نوزادان از بین می‌روند، اما با پیشرفت علم محققان دریافتند که این سلول‌ها در افراد بالغ نیز می‌توانند وجود داشته باشند؛ به عنوان مثال، سلول‌های بنیادی مغز استخوان، سلول‌های بنیادی بافت چربی و سلول‌های بنیادی خون قاعدگی که شاخه‌ای جدیدی از سلول‌های بنیادی است.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا افزود: این سلول‌ها قدرت تکثیر خوبی دارند و در شرایط خاص، قابلیت تمایز به سلول‌های مختلف را دارند. به عنوان مثال، محققان توانسته‌اند در آزمایشگاه‌ها، سلول‌های بنیادی را به سلول‌های کبدی، قلبی و حتی سلول‌های شبیه به تخمک تبدیل کنند. به همین دلیل محققان تصور می‌کنند با پیشرفت علم حتی بتوانند در بالین بیمار نیز از این سلول‌ها برای بیماری‌های قلبی، مغزی نخاعی و حتی در درمان ناباروری استفاده کنند. به همین جهت در کل دنیا، بانک‌های سلول‌های بنیادی تشکیل شده است. در این بانک‌ها، سلول‌های بنیادی افراد نگهداری و فریز می‌شوند. یکی از منابع سلول‌های بنیادی، سلول‌های بنیادی (خون) بند ناف است. از آنجا که این سلول‌ها تنها یک بار موقع تولد به دست می‌آید، والدین می‌توانند سلول‌های بنیادی بند ناف فرزندان خود را در بانک سلول‌های بنیادی نگهداری کنند تا در آینده مورد استفاده قرار گیرد.
دکتر ظفردوست با اشاره به سلول‌های بنیادی خون قاعدگی گفت: از زمانی که معلوم شده بافت چربی یا خون قاعدگی در افراد بالغ نیز وجود دارد، نگرانی برای ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی کاهش پیدا کرده است. امید داریم که در آینده بتوانیم از سلول‌های بنیادی استفاده‌های زیادی در درمان بیماری‌های مختلف داشته باشیم.

افزایش میزان باروری با تزریق سلول‌های بنیادی خون قاعدگی

وی با اشاره به پژوهش انجام گرفته در پژوهشگاه ابن سینا جهاد دانشگاهی اظهار کرد: ما به طور ویژه روی سلول‌های بنیادی خون قاعدگی در طول نازایی کار کردیم و ۴ سال پیش برای اولین بار در دنیا سلول‌های بنیادی خون قاعدگی را به تخمدان خانم‌هایی که دچار کاهش ذخیره تخمدان شده بودند، تزریق کردیم. این افراد عادت ماهیانه می‌شدند، ولی ذخیره تخمدانی آنها به اندازه‌ای ضعیف بود که بدن آنها به درمان‌های آی‌وی‌اف (IVF) نیز جواب نمی‌داد و تعداد تخمک بسیار کمی داشتند و یا تخمک‌های آنها کیفیت بسیار کمی داشت. این افراد غالبا مجبورند از تخمک اهدایی استفاده کنند.

دکتر ظفردوست با اشاره به پیری جمعیت در کشور افزود: با توجه به اینکه این روزها جوانان دیر اقدام به فرزندآوری می‌کنند و در مورد فرزندآوری به فاکتور سن توجه چندانی نمی‌کنند، بیشتر زوج‌ها بالای ۳۵ سال‌ هستند و قدرت باروری زنان ۳۵ تا ۴۰ سال بسیار کمتر از زنان زیر ۳۵ سال است. به همین دلیل ما سلول‌های بنیادی قاعدگی این افراد را به داخل تخمدان آنها تزریق کردیم و مشاهده کردیم که میزان باروری این افراد که زیر ۱۰ درصد است، با تزریق این سلول‌ها به ۳۵ تا ۴۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. البته این بدان معنا نیست که تمامی افرادی که این سلول‌ها را تزریق می‌کنند، حتما صاحب فرزند می‌شوند؛ اما افزایش ۱۰ به ۳۵ تا ۴۰ درصد یک افزایش کاملا معنی‌دار است و از طرفی ما دیدیم که تزریق سلول‌های بنیادی خون قاعدگی به تخمدان این افراد هیچ آسیبی نمی‌رساند. در حال حاضر پس از گذشت ۴ سال، این بیماران پیگیری می‌شوند و خوشبختانه فرزندانی که به دنیا آمده‌اند و خود بیماران، تاکنون مشکلی نداشته‌اند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا با تاکید بر اینکه تزریق این سلول‌ها به سن بستگی دارد،‌ ادامه داد: خانم‌هایی که ذخیره تخمدانی کمی دارند، ولی زیر ۴۰ سال هستند، از خانم‌هایی که کاهش ذخیره تخمدان کمی دارند، ولی سن‌شان بالای ۴۱ است،‌ نتیجه بهتری می‌گیرند. این روش برای زنانی که کاملا یائسه شدند، چندان موثر نبود، چراکه در زنان یائسه در جایگذاری این سلول‌ها در تخمدان از نظر بافت‌شناسی تغییر ایجاد می‌شود.

پژوهشگاه‌های جهاد دانشگاهی، زمینه‌ساز انجام پژوهش‌های خوب در حیطه‌های مختلف

دکتر ظفردوست با اشاره به فعالیت‌های مختلف جهاد دانشگاهی گفت: پژوهشگاه‌هایی که جهاد دانشگاهی ساخته است، زیرساخت‌ها و زمینه لازم برای انجام پژوهش را فراهم کرده است. به عنوان مثال، زیرساخت‌های پژوهشی که ما انجام دادیم، ۱۰ سال پیش در پژوهشگاه ابن سینا بنیان گذاشته شده بود و جهاد دانشگاهی به طور کامل حمایت کرد و ما جزء اولین کشورهایی بودیم که این پژوهش را در فاز انسانی انجام دادیم که این پیشرفت برای مملکت ما افتخار بزرگی است. اینکه جهاد دانشگاهی چنین پژوهشگاه‌هایی را ایجاد کرده و دست پژوهشگران را برای انجام پژوهش‌های خوب در حیطه‌های مختلف باز گذاشته است، بسیار ارزشمند است و امیدوارم در سال‌های آینده به سمتی پیش رویم که هیچ ایده‌ای در کشور روی زمین نماند و پژوهشگر، نخبه و دانشمند ایرانی بتواند ایده خود را کشور خودش خودش به عرضه اجرا بگذارد.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا با اشاره به عملکرد جهاد دانشگاهی در زمینه پزشکی گفت: در گذشته برای انجام پژوهش در زمینه‌های پزشکی فضا چندان باز نبود، ولی پژوهشگاه‌های جهاد دانشگاهی توانستند میان پزشکان و درمانگران و افرادی که به طور ویژه در زمینه علم فعالیت می‌کنند، ارتباط ایجاد کنند. تا زمانی که پزشک و محققی که در زمینه علم فعالیت می‌کند، نتوانند با هم ارتباط بگیرند، هیچگاه دستاوردهای آزمایشگاه نمی‌تواند وارد بالین و جامعه شود و بی‌فایده خواهد بود؛ بنابراین، پژوهشگاه‌های جهاد دانشگاهی، افرادی را که در زمینه درمان و علم فعالیت می‌کنند، کنار هم قرار داده و این افراد می‌توانند در کنار هم اتفاقات خوبی را رقم بزنند؛ چون هدف از علم، بهتر زندگی کردن مردم است.