آیا نگهداری از حیوانات خانگی بر تولید مثل و باروری افراد اثرگذار است؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به اینکه طیف وسیعی از عوامل بیماری زا بین انسان و حیوان مشترک بوده (Zoonotic diseases) که در صورت انتقال از حیوان به انسان مشکلات متعددی را از بیماری های خفیف تا شدید و حتی مرگ را بدنبال خواهند داشت، بیان کرد: البته عوامل بیماری زایی که دستگاه تولید مثل و وضعیت باروری انسان را تحت تاثیر قرار میدهند خود به دو گروه عمده تقسیم می شوند.
دکتر ابوالفضل شیرازی در خصوص انتقال بیماری از حیوانات خانگی به انسان ها به خبرنگار بهداشت نیوز گفت: در خصوص حیوانات خانگی یا اصطلاحا "Pet animals " که طیف نسبتا گسترده ای از حیوانات از جمله سگ و گربه، جوندگان (همستر، خوکچه هندی، سنجاب و ...)، خزندگان و دوزیستان (مار، ایگوانا، لاک پشت و ...)، پرندگان و ... را شامل می شوند، امکان انتقال عوامل بیماری زا به انسان همواره مورد توجه بوده است.

تأثیر بیماری های زئونوتیک بر عملکرد دستگاه تولید مثل انسان ها

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا تصریح کرد: در خصوص بیماری های زئونوتیک (بیماری های قابل سرایت از حیوان به انسان) با تأثیر بر عملکرد دستگاه تولید مثل، این عوامل به دو دسته عمده از حیث نحوه تأثیر گذاری بر دستگاه تولیدمثل و مادر آبستن، تقسیم می شوند. این عوامل شامل عوامل میکروبی متشکل از عوامل باکتریایی، ویروسی، انگلی و قارچی می باشند.

وی گفت: دسته ای از این عوامل که طیف وسیع تری از عوامل بیماری زا را شامل می شوند، تأثیر مستقیمی بر عملکرد دستگاه تولیدمثل نداشته ولی بواسطه عوامل ترشحی خود (اندوتوکسین میکروب های گرم منفی، عوامل پایروژن و سپتیسمی ناشی از این عوامل میکروبی)، تأثیری منفی بر عملکرد دستگاه تولیدمثل داشته و پیامدهایی از قبیل سقط، کاهش کمی و کیفی سلول های جنسی و اختلال در عملکرد دستگاه تولیدمثل را بدنبال خواهند داشت.

شیرازی ادامه داد: دسته دیگری از این عوامل میکروبی (دسته دوم) علاوه بر ابتلای مادر آبستن، به طور مستقیم نیز می توانند بر روی جنین آسیب رسان باشند. به عبارتی در طی دوره آبستنی به طور عمودی از طریق جفت از مادر به جنین منتقل شده و تأثیرات نامطلوبی را بر روی جنین یا روند آبستنی خواهند داشت.

بیماری های منتقله از حیوان به انسان که غیر مستفیم بر سیستم تولید مثل انسان اثر دارند

این جنین شناس تاکید کرد: در هر دو دسته از عوامل بیماری زا که در بالا ذکر شد، وضعیت سلامتی و نحوه عملکرد سیستم ایمنی مادر در بروز علائم بیماری بسیار حائز اهمیت می باشند.

مدیر گروه جنین شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه این سینا در رابطه با عوامل دسته اول به برخی اشاره کرد: بیماری های ویروسی هاری و نوروویروسها، عوامل میکربی پاستورلایی، سالمونلا، بروسلا، یرسینیا، کمپیلوباکتر، کپنوسایتوفاگا کنیمورسوس، بوردتلا برونکی سپتیکا، کوکسیلا بورنتی، لپتوسپیرا، استافیلوکوکوس اینترمدیوس و استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین.
وی در اینباره اضافه کرد: بارتونلا هنسلا، عوامل ریکتزیایی، عوامل انگلی (توکسوکاریازیس، تریکینوزیس)، عوامل کلامیدیایی (کلامیدوفیلا پسیتاسی) و عوامل قارچی (کوکسیدیوایدومایکوزیس، هیستوپلاسموزیس، بلاستومایکوزیس) نیز جزء سایر بیماری های دسته اول محسوب می شوند.

توکسوپلاسموزیس؛ این بیماری باعث عوارض جدی در مادر باردار و جنین می شود

شیرازی با بیان اینکه دسته دوم از بیماری های زئونوتیک با تأثیر مستقیم بر دستگاه تولید مثل بسیار محدودتر هستند گفت: وضعیت سیستم ایمنی مادر تاثیر بسزایی در بروز یا عدم بروز علائم بیماری خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه از جمله این عوامل بیماری زا در دسته دوم می توان به توکسوپلاسموزیس "Toxoplasmosis" اشاره کرد، اظهار داشت: توکسوپلاسما گندیی یک نوع عامل انگلی درون سلولی بوده که از طریق ادرار، ترشحات، گرد و غبار و مدفوع سگ و گربه خانگی به انسان منتقل شده و برای مادر باردار مخاطراتی همچون ضعف عضلاتی، خستگی، التهاب غدد ، تب، سرفه و راش پوستی و حتی آسیب به مغز و چشم را بدنبال خواهد داشت.

این جنین شناس تأکید کرد: این عامل بیماری زا در مراحلی از طول دوره بارداری می تواند از جفت به جنین منتقل و عوارضی چون نفائص مادرزادی، کوری جنین، سقط و زایمان زودرس را به همراه داشته باشد.

در چه صورت توکسوپلاسما عوارض جدی تری بر مادر و جنین خواهد داشت؟

ابوالفضل شیرازی گفت: در صورتیکه خود فرد نیز تحت تاثیر عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند ویروس HIV و داروهای مضعف سیستم ایمنی با کاربرد در انواع بدخیمی ها، قرار گرفته باشند، شدت بروز علائم بیماری در آن ها و تبعا عوارضش برای جنین بیشتر خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: لیکن در صورتیکه فرد 6 تا 9 ماه قبل از بارداری به این انگل مبتلا شده باشد، بدنش نسبت به توکسوپلاسما ایمنی پیدا کرده و هیچ خطری برای جنین ایجاد نمی‌کند.

بیماری دیگری که از طریق جوندگان خانگی قابل انتقال است و روی باروری اثر دارد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا از دیگر عوامل گروه دوم به بیماری دیگری به نام کوریومننجایتیس لمفوسیتی ویروسی " Lymphocytic choriomeningitis virus (LCMV)" اشاره کرد و گفت: این بیماری از طریق جوندگانی چون موش، همستر، خوکچه هندی و سنجاب به انسان منتقل شده و گذشته از علائمی چون تب، سردرد، درد عضلانی، تهوع و استفراق و علائم شبه سرماخوردگی برای مادر باردار، می تواند به جنین نیز انتقال یافته و موجب نقایص مادر زادی مانند عقب ماندگی ذهنی در نوزاد شود.
دکتر شیرازی ادامه داد: بیماری کناین بروسلوزیس "Canine brucellosis " در صورت انتقال به انسان می تواند بخش های مختلف بدن از جمله سیستم تولید مثل را در هر دو جنس درگیر کند.

مدیر گروه جنین شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه ابن سینا عنوان کرد: در خصوص تمامی بیماری های مذکور در هر دو جنس زن و مرد، در صورت بروز تب بالا و دراز مدت، این امر ضمن تأثیر منفی بر عملکرد سیستم تولید مثل، کیفیت، کارایی و تراکم اسپرم در مردان بطور منفی تحت تاثیر قرار می دهد.

برای کاهش عوارض ناشی از نگهداری حیوانات خانگی بر باروری چه نکات بهداشتی ای را رعایت کنیم؟

وی توصیه های جدی ای هم در خصوص نگهداری از حیوانات خانگی داشت: به کار بردن اصولی چون پرهیز از مواجهه مکرر افراد سالمند، زنان باردار، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و کودکان بویژه در صورت ابتلا به آلرژی و اگزما با حیوانات، پرهیز از نگهداری خزندگان و دوزیستان در خانواده های دارای فرزند خردسال و پرهیز از تنها گذاشتن افراد خردسال با حیوانات خانگی در منزل بسیار مهم است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا ضمن اینکه شستشوی مکرر دست ها پس از تماس با حیوانات را بسیار ضروری دانست به بهداشت نیوز گفت: تمیز نگه داشتن و ضدعفونی کردن جایگاه نگهداری حیوانات، پرهیز از استنشاق گرد و غبار محل نگهداری حیوانات، نگهداری از حیوانات خارج از فضای مسکونی تا حد امکان و رعایت موازین بهداشتی از قبیل واکسیناسیون و استفاده از داروهای ضدانگلی در کاهش احتمال انتقال بیماری از حیوان به انسان بسیار اهمیت دارد.